Geschiedenis van koffie

Ik wil in dit artikel wat gaan vertellen over koffie. het ontstaan van koffie, de teelt er van en ander gebruik van koffie. Wist u bijvoorbeeld dat u koffiedik kunt gebruiken als compost voor planten die van zure grond houden, zoals bijvoorbeeld de rododendron of de lelie.

De geschiedenis van koffie

Er zijn verschillende legenden over koffie. De bekendste is die van Kaldi,een geitenhoeder uit Jemen. Deze bemerkte op een nacht dat zijn geiten ongewoon levendig waren en rond een struik met dieprode bessen sprongen en dartelden. Kaldi proefde van de bessen en al gauw danste hij ook in het rond. Mohammedaanse monniken in de nabije omgeving vingen over dit voorval geruchten op. In het klooster hadden de Imam en zijn derwisjen nogal eens moeite wakker te blijven tijdens de nachtelijke gebedswaken, wat de Imam ertoe bewoog zelf de bessen eens te proberen. Nadat hij de bessen had geproefd bleven ze allen wakker tijdens de bidstonden 's nachts, terwijl hun geestvermogen onaangetast bleef, zo niet verscherpt werd. Het nieuws verspreide zich snel van klooster naar klooster, door het hele Arabische rijk. In 1718 memoreerde Abbé Massieu dit gebeuren in een gedicht met woorden van deze strekking:

De monniken, stuk voor stuk, als de avond nadert, zijn levenslustig rond de pot bijeen vergaderd. De dageraad sindsdien als zij verscheen, verraste hen nooit weer in loze ijdelheên.

Vanaf de 6e eeuw schijnt er in Jemen al koffie gekweekt te zijn, maar pas in de 13e eeuw werden de bonen geroost en werd er een drank van gebrouwen, zoals wij die nu min of meer kennen. Laat in de 15e eeuw werd in Mekka (of Mocca) het eerste koffiehuis geopend. Qahwah werd al gauw zo populair dat het de verboden alcoholische dranken verving. Koffiebonen mochten de Arabische landen niet verlaten, tenzij ze eerst gekookt of gebrand waren, zodat ze niet meer als zaden gebruikt konden worden. De Arabieren wilden natuurlijk niet hun handelsmonopolie opgeven. Een Indiër, Baba Budan, wist toch enkele koffiebonen mee te smokkelen en plante ze in zijn landstreek Chikamalgur in het zuiden van India. Van de nakomelingen van deze struiken namen de Nederlanders de zaden mee waarmee ze hun plantages op Ceylon (Sri Lanka) zijn begonnen in 1658 en op Java in 1699. Vele jaren lang zou Javakoffie de belangrijkste ter wereld zijn. De introductie van koffie in Europa verliep via Turkije naar Italië rond 1600. Via Italië verspreidde koffie zich naar Frankrijk en de rest van Europa. Rond 1645 werden in Italië de eerste koffiehuizen geopend en in alle belangrijke steden van Europa koffiehuizen en cafés. Tot ongeveer 1720 werd 90% van de koffie door de Verenigde Oost-Indisch Compagnie (V.O.C.) betrokken uit de havenstad Mekka aan de Rode Zee en kwam 10% van Java. Vijf jaar later was die verhouding omgekeerd en tegen het einde van de 18e eeuw waren koffie en suiker de belangrijkste handelsproducten van de V.O.C. Evenals thee kende ook koffie zijn voor en tegenstanders. Vooral de Nederlander Cornelis Bontekoe (ja, dit is zijn echte naam) heeft veel in het werk gesteld om koffie te propageren. Hij achte het een probaat middel tegen onder andere scheurbuik, jicht en een slechte adem. Thee werd aanvankelijk vooral door de hoogste klassen gedronken, terwijl koffie meer de drank van de gegoede middenstand was.

Feiten en cijfers
Koffie is economisch gezien van zeer groot belang. Het is, na olie, zelfs het belangrijkste wereldhandelproduct. In de koffie industrie zijn ruim 20 miljoen mensen werkzaam en per dag worden er meer dan 100 miljoen koppen koffie gedronken.
De totale wereldproductie van koffie bedraagt in het oogstjaar 2003/04 volgens het United States Department of Agriculture (USDA) ongeveer 105 miljoen balen van 60 kilogram. Hiervan maakt de Robusta productie 38,5% uit (33% in het voorgaande oogstjaar) en de Arabica productie 61,5% (67% in 2002/03. De meeste koffie wordt gedronken door mensen in de leeftijdsgroep van 30 tot 40 jaar.

Koffiesoorten

Braziliaanse Santos: Beste koffie uit dit land en gekweekt in de omgeving van Sao Paulo. Zachte smaak, weinig bitter of zuur.

Colombiaanse Medellin: Rijke, volle smaak. Afkomstig uit de Medellinstreek.
Medellin Excelso heeft de hoogste kwaliteit.

Costa Rica: Zachte, stevige, lichtzure, geurige koffie die veel in melanges verwerkt wordt.

En zo zijn er nog meer koffie soorten.

Goed koffiezetten

De koffie: Deze dient zo vers mogelijk. Hoe recenter geroost en gemalen, hoe beter het resultaat zal zijn. Gebruik de juiste verhouding koffie en water (zie punt 7).

Het water: Gebruik vers koud water uit de kraan. Met zacht water valt betere koffie te zetten dan met hard water, maar gebruik geen kunstmatig zacht gemaakt water. Zet geen koffie met kokend water: de ideale temperatuur is 94 graden. Wacht na het water koken een minuut met opschenken.

Properheid: Het koffiegerei dient heel schoon te zijn. Was de pot na gebruik altijd in sop en spoel hem goed na. Sporen van oude koffie in de pot tasten de smaak van de vers gezette koffie aan.

Schenk de koffie zo spoedig mogelijk nadat hij gezet is. Koffie die enige tijd staat wordt onaangenaam bitter.

Koffie mag nooit koken; het resulterende brouwsel is vrijwel ondrinkbaar.

Verhit koffie niet opnieuw; alleen in een magnetronoven kan dat met enig succes.

Verhouding koffie/water: De exacte hoeveelheid die nodig is hangt af van de manier van zetten en van persoonlijke voorkeur. Het soort koffie dat men gebruikt is niet van invloed. Wie minder koffie gebruikt dan aanbevolen is, krijgt ook met kwaliteitskoffie geen goed resultaat. Wees dus niet zuinig met koffie. Voor methoden waarbij fijngemalen koffie gebruikt wordt, zoals de meeste filtermethoden, kan met iets minder koffie worden volstaan dan bij methoden met grover gemalen koffie. Over het algemeen is 1 volle eetlepel koffie op een krappe 2 1/2 dl water de juiste verhouding.

Warme koffiedranken

Irisch koffie: Doe twee theelepels bruine suiker in een glas. Doe twee eetlepels whiskey in het glas, en schenk er hete, sterke koffie op. Goed doorroeren. Houd een dessertlepel omgekeerd boven de koffie in het glas en giet er langzaam geklopte, maar niet stijfgeslagen, room over. De room hoort op de koffie te blijven liggen.

Koffie Balalaika
is een variant op de Irish koffie, alleen wordt er wodka in plaats van whiskey voor gebruikt.

Koffie rituelen

In de hele Arabische wereld is koffie een symbool voor gastvrijheid. In Soedan en Oeganda worden bonen uitgewisseld als een vriendelijke begroeting.

Koffie is zo lang een wezenlijk onderdeel van het Turkse leven geweest, dat een straatbeeld met koffiebedelaars heel gewoon was. En kwam men op straat een bekende tegen, dan getuigde het van slechte manieren als men hem geen koffie aanbood.

Wanneer een Turkse jongeman een vader om de hand van diens dochter vroeg, moest hij beloven dat zijn dochter nooit gebrek aan koffie zou kennen. Gebeurde dat toch, dan zou dat een goede reden voor een echtscheiding zijn.

Ander gebruik van koffie

In sommige delen van Afrika laat men de koffiebessen tot een koffiewijn fermenteren. In Ethiopië worden de bladeren geroosterd en wordt er een soort meel van bereid. De Galla stam eet verpulverde koffiebessen met dierlijk vet tot balletjes gekneed.

In Japan wordt wel gebaad in een mengsel van koffiedik en gegist ananas pulp om de huid te reinigen en te verwennen. Japanners blijven een half uur in zo'n bad zitten. De gefermenteerde ananas geeft warmte af; het bereikte effect lijkt op dat van een sauna.

Drie of vier vers gebrande koffiebonen in de asbak van de auto zal de sigarettegeur absorberen en de auto een tijdje fris houden.